درگذشت استاد مرتضی احمدی

مرتضی احمدی هنرمند پیشکسوت سینما، تئاتر، تلویزیون و رادیو صبح یکشنبه سی ام آذر ماه ۱۳۹۳ دارفانی را وداع گفت.

به گزارش وب سایت رسمی برنامه نود این هنرمند پیشکسوت از سه سال پیش دلیل مشکلات ریوی تحت درمان قرار داشت تا اینکه در آخرین روز پاییز ۹۳ از دنیا رفت.

مرتضی احمدی متولد ۱۳۰۳ از بازیگران سینما و تلویزیون و گوینده رادیو و خواننده ایرانی است. از ماندگارترین آثار احمدی می‌توان به کار صدایی او در مجموعه «پینوکیو» اشاره کرد که در آن در نقش «روباه مکار» صداپیشگی کرده است.

«آرایشگاه زیبا»، «کت‌و‌شلوار خواستگاری»، «دانی‌و‌من» و... از کارهای تلویزیونی مرتضی احمدی است. او در انیمیشن «شکرستان» هم صداپیشگی کرده است. از جمله فعالیت‌های دیگر مرتضی احمدی گردآوری و نگارش فرهنگ عامیانه (فولکلور) تهران است. او در این زمینه کتاب‌های: (کهنه‌های همیشه نو)، (فرهنگ بر و بچه‌های تِرون)، و (پرسه در احوالات تِرون و تِرونیا) را تألیف کرده است. علاوه بر تألیفاتش در حوزه فرهنگ نویسی، او برخی از قدیمی‌ترین ترانه‌های کوچه‌بازاری تهران را به صورت (ضربی خوانی) بازخوانی کرده است.

 احمدی در ۱۳۰۳ در جنوب تهران به دنیا آمد. پدرش سَقط‌فروش (خرده فروش) بود. او برای تحصیل ابتدا به مکتب و سپس به دبستان منوچهری در میدان گمرک رفت و بعد از آن به دبیرستان شرف و دبیرستان روشن رفت.

 او در نهم مرداد ۱۳۳۴ با یکی از هـمکارانش در راه آهن به نام زهرا جوانشیر ازدواج کرد که در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۵۰ بر اثر سرطان درگذشت. احـمدی از این ازدواج یک فرزند دختر به نام آزیتا (متولد ۱۳۳۷) و یک فرزند پسر به نام مازیار (متولد ۱۳۴۰) دارد.

 او در شانزده سالگی ورزش باستانی و فوتبال را شروع کرد و به هـمراه تیم فوتبال دبیرستانش در مسابقات آموزشگاه های تهران رتبه‌هایی به دست آورد. بعدها در تیم فوتبال راه آهن تهران و پس از آن در باشگاه راه آهن بازیکن و مربی (تا سال ۱۳۲۵) شد.

 پس از چند تلاش آماتوری در تئاتر در ۱۳۲۱ با کمک عده ای از دوستانش «تـماشاخانه ماه» را روبه روی باغ فردوس دایر کرد، ولی پس از چند هفته مـجبور به ترک آنـجا شد. او در اوایل پاییز ۱۳۲۲ در تئاتر فرهنگ برای اولین بار پیش پرده خوانی کرد و در نتیجه آن بازیگر تئاتر هم شد. احـمدی در ۱۳۲۳ به رادیو تهران مشغول به فعالیت شد. او در ۱۳۲۶ گوینده فیلم‌های خارجی شد و از اعضای اولیه انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم (تأسیس در ۱۳۴۲) بود.

 پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ احمدی بازیگری را کنار گذاشت و به مدت هفت سال به اهواز رفت اما پس از بازگشت به تهران از نو کار بازیگری را در سریالی تلویزیونی به نام «تک‌مضراب» از سر گرفت. از سریال‌های تلویزیونی دیگری که بازی کرده است می‌توان از «سلطان صاحبقران»، «هفت شهر عشق۱۳۵۶»، «آئینه و زیر بازارچه ۱۳۷۷، رضا ژیان» نام برد.

 احمدی در فروردین ۱۳۴۹هم به دعوت علی حاتمی ترانه عنوان‌بندی فیلم «حسن کچل» را، ضربی‌خوانی کرد (که به نام روحوضی نیز شناخته می‌شود). در همین سبک در ۱۳۲۸ پنج صفحه موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط کرد. مرتضی احمدی بیش از چهارصد ترانه ضربی و صد و پنجاه ترانه فکاهی خوانده است، این ترانه هااز نوشته‌های نصیری‌فر، نویسنده کتابی است به نام مردان موسیقی سنتی و نوین ایران که بیشتر کارهای موزیکال مرتضی احمدی از آن کتاب گرفته شده است.

دوبله

از ماندگارترین آثار مرتضی احمدی می‌توان به کار صدایی وی در مجموعه پینوکیو اشاره کرد که در آن در نقش «روباه مکار» به خواندن متن می‌پرداخت.

این مجموعه از محصولات شرکت «چهل و هشت داستان» است که در اواخر رژیم پهلوی و اوایل انقلاب به تولید محصولات فرهنگی برای کودکان ایرانی می‌پرداخت. دیگر اعضای این گروه عبارت بودند از ناهید امیریان در نقش «جینا»، نادره سالارپور در نقش پینوکیو و کنعان کیانی در نقش «گربه نره». ویژگی اصلی این اجرا از داستان پینوکیو، ادغام آن با سازوضرب ایرانی و ترانه‌های سبک روحوضی است که به این داستان خارجی حال و هوای کاملاً ایرانی می‌دهد؛ تا آنجا که قسمتی ویژه، جدااز خط سیراصلی قصه، برای نوروز و سفره هفت سین تهیه می‌شد و در آن قسمت شخصیت‌های داستان (پینوکیو، جینا، آقا روباهه و گربه نَره) به شمردن سین‌های، هفت‌سین و خواندن آواز جوجه خروس می‌پردازند! شایان ذکر است که همین گروه چهار نفره کار دوبله کارتون ژاپنی این داستان را هم بر عهده داشتند که بالطبع شرایط زبان و فرهنگ ژاپنی، در آن کارتون، جایی برای اضافه کردنِ قطعات روحوضی، ساز و آواز ایرانی و یا تیکه کلام‌های فرهنگ فارسی از قبیل شمردن هفت سین و غیره را میسر نمی کرد.

مرحوم احمدی پس از انقلاب در ۲۵ فیلم سینمایی و قبل از انقلاب در ۲۰ فیلم سینمایی بازی کرده است. وی در ۷ مجموعه تلویزیونی قبل از انقلاب و پس از انقلاب در ۳۴ مجموعه تلویزیونی ایفای نقش کرده است.

 مرتضی احمدی در ساعت ۱۱:۰۰ صبح روز ۳۰ آذر ۱۳۹۳ در سن ۹۰ سالگی به دلیل مشکل ریوی و کهولت سن در منزلش در تهران در گذشت. این مرگ او بعد از سه روز درد پا و ناتوانی صحبت کردن اتّفاق افتاد. پیکر مرتضی احمدی روز چهارشنبه ۳ دی ماه از مقابل تالار وحدت با حضور هنرمندان و دوستدارانش تشیع و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده خواهد شد.

با رفتن مرحوم احمدی، پدربزرگ تهران، تهران را تنها گذاشت  و به قول عزت الله انتظامی هیچ کس نمی تواند جای او را در آسمان هنر و فرهنگ ایران بگیرد.